Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik

Afet Sonrası Bina Hasar Tespiti: Bilmeniz Gerekenler

Bu bilgilendirme, afetler sonrasında binalarınızın hasar tespiti süreçlerini daha iyi anlamanız için hazırlanmıştır.

1. Bu Yönetmelik Neyi Amaçlıyor?

• Yönetmeliğin Amacı: Bu belge, bir afet meydana geldiğinde evinizin veya iş yerinizin ne kadar hasar gördüğünü belirlemek için yapılan incelemelerin (hasar tespitinin) nasıl yapılacağını, hangi kurallara uyulacağını açıklıyor.

• Ne Anlama Geliyor? Yani, bir deprem, sel gibi afet sonrası binanızın durumu nasıl belirlenecek, kimler bakacak, hangi kararlar verilecek; işte tüm bunların yol haritası bu belgede yazıyor. Amacımız, hasar gören binaların durumunu hızlı ve doğru bir şekilde tespit etmek.

2. Hangi Yapıları Kapsıyor?

• Kapsam: Bu yönetmelik, özellikle "bina" ve "bina benzeri yapılar" için yapılan hasar tespit işlemlerini kapsar.

• Neleri Kapsamıyor? Ancak, köprüler, yollar, barajlar, tüneller, enerji hatları, nükleer tesisler, tarihi eserler, havuzlar, halı sahalar veya bahçe duvarları gibi özel yapılar bu yönetmeliğin dışında tutulmuştur.

• Ne Anlama Geliyor? Yani, eğer eviniz, apartmanınız, dükkanınız veya ahırınız gibi içinde insanların yaşadığı ya da eşyaların saklandığı bir binanız varsa, afet sonrası hasar tespiti bu kurallara göre yapılacak. Ama yol, köprü gibi altyapı tesisleri ya da sadece bahçe duvarı gibi yapılar için farklı kurallar geçerli olabilir.

3. Hasar Tespiti Kimler Tarafından Yapılacak?

• Ekibin Yapısı: Hasar tespit ekibi en az iki teknik kişiden oluşur. Bu ekibin içinde mutlaka en az bir inşaat mühendisi bulunmalıdır. Diğer üyeler mimar veya inşaat teknikeri olabilir.

• Önemli Not: İnşaat mühendisi, mimar veya inşaat teknikeri dışındaki meslek gruplarından kişilerin hazırladığı hasar tespit raporları geçerli sayılmaz.

• Eğitim: Bu ekipler, işlerini en iyi şekilde yapabilmeleri için yılda en az bir kez özel eğitimlerden geçirilir.

• Ne Anlama Geliyor? Binanızın hasarını tespit edecek kişiler rastgele seçilmiş kişiler olmayacak. Alanında uzman, eğitimli mühendisler ve teknikerler bu işi yapacak. Bu da size verilen raporların güvenilirliğini artırıyor.

4. Binalar Nasıl Sınıflandırılıyor? (Hasar Dereceleri)

• 10 Farklı Kategori: Binalar, afet sonrası gördüğü hasara göre 10 farklı şekilde sınıflandırılır: Hasarsız, Az Hasarlı, Orta Hasarlı, Ağır Hasarlı, Acil Yıktırılacak, Yıkık, Değerlendirme Dışı, Girilemeyen, Tespit Edilemedi ve Kapsam Dışı. Her birinin özel bir kodu da vardır (örneğin Hasarsız için '0', Az Hasarlı için '2').

• Sadece Afet Hasarı: Bu derecelendirme yapılırken, sadece son afetin neden olduğu hasarlar dikkate alınır. Binanın eski olması, yıpranmış olması, önceki hatalı yapılmış olması veya zeminden kaynaklanan sorunlar gibi afetten bağımsız durumlar değerlendirmeye katılmaz.

• Farklı Afetler İçin Farklı Yöntemler: Deprem, sel veya yangın gibi farklı afet türleri için özel hasar tespit yöntemleri kullanılır.

• Ne Anlama Geliyor? Evinizin ne kadar zarar gördüğü, bu 10 kategoriye göre belirlenecek. Bu belirlenirken, afetin kendisinden kaynaklanan hasarlar ön planda olacak. Yani, eviniz zaten eski diye "ağır hasarlı" denmeyecek, eğer afetten dolayı büyük bir zarar görmediyse.

5. Hasar Dereceleri Neyi İfade Ediyor?

• Hasarsız Bina: Afet nedeniyle hiçbir hasar gözlemlenmemiş, sağlam binadır.

• Az Hasarlı Bina: Binada küçük, kolayca tamir edilebilecek hasarlar var, ancak genel olarak sağlamlığını koruyor.

• Orta Hasarlı Bina: Binanın taşıyıcı kısımlarında (kolon, kiriş gibi) güçlendirme gerektirecek kadar hasar var. Güçlendirme yapılmadan bu binada oturulamaz.

• Ağır Hasarlı Bina: Taşıyıcı sistemde çok ciddi hasarlar var, güçlendirilmesi mümkün değil. Can ve mal güvenliği için tehlikeli olduğu için en kısa sürede boşaltılıp yıkılması gerekir.

• Acil Yıktırılacak Bina (AYB): Binanın bir kısmı veya tamamı çökmüş, gözle görülür şekilde kaymış, çok büyük tehlike arz ediyor. Hemen boşaltılıp yıkılması zorunludur.

• Yıkık Bina: Binanın taşıyıcı sistemi tamamen çökmüş, bütünlüğü kalmamış ve tamamen yıkılmış binadır.

• Değerlendirme Dışı Bina: Afetten önce zaten yıkılmış olan veya daha önceki bir afette ağır hasar almış ancak güçlendirilmemiş binalardır.

• Girilemeyen Bina: Dışarıdan hasar durumu anlaşılamayan, içine girilip incelenemeyen binalardır.

• Tespit Edilemedi: Hasarlarının boya, sıva gibi tadilatlarla kapatıldığı için durumunun belirlenemediği binalardır.

• Kapsam Dışı Yapı: Yönetmeliğin başlangıcında belirtilen, bina olmayan yapılar için kullanılır.

• Ne Anlama Geliyor? Bu tanımlar, binanızın afet sonrası durumunu net bir şekilde ortaya koyar. "Orta hasarlı" bir bina güçlendirilmeden kullanılamazken, "ağır hasarlı" veya "acil yıktırılacak" bir bina kesinlikle boşaltılıp yıkılmalıdır.

6. Hasar Tespiti Süreçleri Nasıl İşliyor?

• Üç Aşamalı Süreç: Hasar tespit çalışmaları üç ana aşamada yapılır:

  1. Afet Etkisi Belirleme: Afet sonrası ilk inceleme. Afetin genel olarak bölgeyi ne kadar etkilediğini anlamak için yapılır.

  2. İlk Hasar Tespit: Afetin genel hayata etkili olduğu kararı verildikten sonra detaylı inceleme başlar. Her bina tek tek incelenir.

  3. İtiraz Hasar Tespit: İlk hasar tespit sonuçlarına itiraz etmek isteyenler veya binasının tespiti yapılmayanlar için yapılan ikinci incelemedir.

• Kim Koordineliyor? Tüm bu çalışmalar, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) veya ilgili ildeki Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (Yerel Düzey Afet Hasar Tespit Grubu Ana Çözüm Ortağı) koordinasyonunda yürütülür.

• Artçı Depremler: Eğer hasar tespitleri devam ederken büyük bir artçı deprem olursa, AFAD'ın görüşü alınarak yeniden hasar tespiti yapılıp yapılmayacağına karar verilebilir.

• Ne Anlama Geliyor? Hasar tespiti tek seferlik bir işlem değildir. İlk önce genel bir bakış atılır, sonra detaylı inceleme yapılır ve eğer bir itirazınız varsa, yeniden bir inceleme talep etme hakkınız bulunur. Süreç, AFAD gibi resmi kurumlar tarafından yönetilir.

7. Afet Etkisi Belirleme Çalışmaları (İlk Adım)

• Başlangıç: Afet etkisi belirleme çalışmaları, afetin olduğu andan itibaren başlar. Bu, sizin talebiniz üzerine olabileceği gibi, resmi kurumların kendi inisiyatifiyle de başlatılabilir.

• Süre: Bu çalışmalar afetin meydana geldiği günden itibaren 15 gün içinde tamamlanır. Gerekirse AFAD tarafından bu süre uzatılabilir.

• Genel Hayata Etkililik: Bu çalışmaların amacı, afetin o bölgedeki "genel hayatı" ne kadar etkilediğini belirlemektir. Eğer afet genel hayatı etkilediyse, daha detaylı "ilk hasar tespit" çalışmalarına geçilebilir.

• İlana Açık Değil: Bu ilk raporlar, hak sahipliği çalışmalarına (yeni ev veya kredi gibi desteklere) esas teşkil etmediği için halka açık olarak ilan edilmez.

• Ne Anlama Geliyor? Afet olduktan hemen sonra hızlıca bir ön inceleme yapılır. Bu inceleme, afet bölgesinin genel durumunu anlamak ve daha büyük, detaylı hasar tespit çalışmalarının gerekip gerekmediğine karar vermek içindir. Bu aşamadaki raporlar size doğrudan hak sahipliği kazandırmaz.

8. İlk Hasar Tespit Çalışmaları (Detaylı İnceleme)

• Başlangıç: Bu çalışmalar, afetin "genel hayata etkili afet bölgesi" olarak ilan edilmesinden sonra başlar.

• Adres Tespiti: Hasar tespiti yapılırken, binaların adres bilgileri Mekansal Adres Kayıt Sistemi (MAKSİS) verileri kullanılarak belirlenir.

• Süre: Bu çalışmalar, ilgili ekibin kapasitesine göre 15 veya 90 gün içinde tamamlanır. Gerekirse bu süre AFAD tarafından uzatılabilir.

• Ne Anlama Geliyor? Afet bölgesi ilan edildikten sonra, her bina tek tek ve daha detaylı bir şekilde incelenir. Bu incelemelerin sonunda hazırlanan raporlar, hak sahipliği gibi konularda temel teşkil edebilir.

9. İtiraz Talebi Kabul Çalışmaları (İtiraz Hakkınız)

• Başlangıç: İlk hasar tespit sonuçları ilan edildikten sonra itiraz süreci başlar.

• İtiraz Süresi: "Acil Yıktırılacak Bina" tespiti için 3 gün, diğer hasar dereceleri için 30 gün içinde itiraz etmeniz gerekir. Bu süreler dışında yapılan itirazlar kabul edilmez.

• Neye İtiraz Edebilirsiniz? Hasar derecesine itiraz edebilir, adres veya kullanım amacı gibi teknik bilgilerin düzeltilmesini isteyebilir veya binanızın hasar tespitinin hiç yapılmadığını bildirebilirsiniz. Ancak mülkiyet veya kimlik bilgilerine dair düzeltme talepleri hak sahipliği sürecinde değerlendirilir.

• Nasıl Başvurulur? İlgili kaymakamlıklara, il merkezlerinde ise AFAD'ın belirlediği noktalara dilekçe ile başvurarak veya e-Devlet üzerinden başvuru yapabilirsiniz.

• Kim Başvurabilir? Binada yaşayan veya mülkiyet hakkı olan kişiler başvurabilir. Eğer bir binada birden fazla daire varsa, tek bir daire sakininin başvurusu tüm bina için hasar tespiti yapılmasına yeterlidir.

• Ne Anlama Geliyor? Eğer ilk hasar tespit sonucundan memnun değilseniz veya binanız hiç incelenmediyse, belirli süreler içinde itiraz etme hakkınız var. Bu sayede durumunuz yeniden değerlendirilebilir. E-devlet üzerinden de başvurabilirsiniz, bu da süreci kolaylaştırır.

10. İtiraz Hasar Tespit Çalışmaları (İtirazların Değerlendirilmesi)

• Başlangıç: İtiraz talebiniz kabul edildikten sonra, itiraz hasar tespit çalışmaları başlar.

• Süre: "Acil Yıktırılacak Bina" için yapılan itirazlar en geç 3 gün içinde değerlendirilir. Diğer binalar için ise, 30 günlük itiraz başvuru süresi bittikten sonra çalışmalar başlar ve 45 gün içinde tamamlanır. Bu süre AFAD tarafından uzatılabilir.

• Ekip Farklı Olmalı: Bir binanın itiraz hasar tespitini yapan ekip, ilk tespiti yapan ekip ile aynı kişilerden oluşamaz.

• Çoklu İtiraz: Bir binada birden fazla itiraz olsa bile, sadece bir tane itiraz hasar tespit işlemi yapılır.

• Ne Anlama Geliyor? Yaptığınız itirazlar uzman ekipler tarafından yeniden incelenir. Bu ekipler, ilk incelemeyi yapanlardan farklı kişiler olacağı için daha objektif bir değerlendirme beklenir. Süreç hızlı işler, özellikle "Acil Yıktırılacak" binalar için öncelik verilir.

11. Resmi Belgeler ve Bilgilendirme

• Raporlar ve Listeler: Afet etkisi belirleme, ilk ve itiraz hasar tespitleri sonucunda çeşitli raporlar, isim listeleri ve tutanaklar hazırlanır. Acil yıktırılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar için özel raporlar da düzenlenir.

• Fotoğraf Kaydı: Tespiti yapılan tüm binaların fotoğrafları çekilir ve dijital ortamda saklanır.

• Rapor İçeriği: Raporlar, afetle ilgili genel bilgiler, yerleşim yeri bilgileri, afetzede ve adres bilgileri, binanın kullanım amacı ve yapısı (betonarme, yığma vb.) ile hasar durumu bilgilerini içerir.

• Bilgi Kaynağı: Hasar tespit ekipleri, bina sahipliği veya adres bilgilerini Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün sisteminden alır. Eğer sistemde yoksa, afetzedelerin, muhtarların veya azaların beyanlarından yararlanılır.

• İmza ve Onay: Raporlar hasar tespit ekibi tarafından imzalanır , icmaller ve isim listeleri ise yerel düzey afet hasar tespit grubu yetkililerince imzalanıp onaylanır.

• Ne Anlama Geliyor? Her şey resmi belgelere dökülür ve fotoğraf gibi kanıtlarla desteklenir. Raporlarınızda binanızla ilgili tüm detaylı bilgiler yer alacaktır. Bu belgeler hem sizin haklarınızı korumak hem de sürecin şeffaf yürümesini sağlamak için önemlidir.

12. Boşaltma ve Yıkım İşlemleri

• Acil/Ağır/Orta Hasarlı Binalar: Acil yıktırılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar için boşaltma ve yıkım kararları alınır. Bu kararlar size ve muhtarlara resmi tutanaklarla tebliğ edilir. Ayrıca bu listeler dijital ortamda da yayımlanır.

• Boşaltma Süreci: Binaların boşaltılması, afet tahliye ve yerleştirme birimlerinin gözetiminde yapılır.

• Yıkım Süresi: İtiraz süreci tamamlandıktan ve binalar boşaltıldıktan sonra; acil yıktırılacak binalar 10 gün, ağır hasarlı binalar 1 yıl içinde yıktırılır. Orta hasarlı binalar da güçlendirme yapılmazsa belirli süreler içinde yıktırılır. Bu süreler AFAD tarafından uzatılabilir.

• Ne Anlama Geliyor? Eğer binanız çok ciddi hasarlıysa (acil yıktırılacak, ağır veya orta hasarlı), resmi bir karar ile boşaltılması ve yıkılması gerekecektir. Bu kararlar size bildirilecek ve belirtilen süreler içinde işlemler başlayacaktır. Bu süreçler, can güvenliğinizi sağlamak ve tehlikeli yapıları ortadan kaldırmak içindir.

13. Diğer Hasarlı Binalar ve İlan Süreleri

• Hasarsız, Az Hasarlı, Yıkık, Değerlendirme Dışı, Girilemeyen, Kapsam Dışı Binalar: Bu tür binalara ait afetzede isim listeleri de valilik/kaymakamlık tarafından muhtarlara teslim edilir ve mahallede ilan edilir. Listeler ayrıca dijital ortamda da yayımlanır.

• İlan Süreleri: Acil yıktırılacak binalara ilişkin listeler 3 gün, diğer hasar derecelerindeki binalara ilişkin listeler (ilk ve itiraz sonrası) ise 30 gün süreyle ilan edilir.

• Genel Hayata Etkili Olmayan Afetlerdeki Yıkımlar: Eğer afet "genel hayata etkili" olarak ilan edilmediyse ancak binanız ağır hasarlı veya acil yıktırılacak olarak tespit edildiyse, bu binaların yıkımı ilgili belediye veya özel idare tarafından yapılır.

• Ne Anlama Geliyor? Sadece çok hasarlı binaların değil, daha az hasarlı veya yıkılmış binaların durumları da resmi olarak ilan edilir. Bu ilanlar, sizin haklarınızı takip etmeniz ve gerekli itirazları yapabilmeniz için önemlidir.

14. Önemli Ek Bilgiler

• Sorumluluk: Hasar tespiti, sadece afetin neden olduğu hasarı belirler. Binanızın gelecekteki afetlere karşı ne kadar dayanıklı olduğunu veya riskini ölçmez. Hasar tespit ekibinin, sonradan başka bir afet nedeniyle binanın gördüğü hasardan veya yıkımdan sorumluluğu yoktur. Ayrıca, bu yönetmelik kapsamında AFAD'ın görevlendirmeleri dışında, başka kurum veya kişilerce hazırlanan hasar tespit raporları kabul edilmez.

• Eşya Tahliyesi: Acil yıktırılacak ve ağır hasarlı binalardan eşya tahliyesi, ilgili rapor ve taahhütname ile resmi kurumların gözetiminde yapılır.

• Kamu Binaları: Kamu binaları için sadece ilk hasar tespiti yapılır ve itiraz durumunda ilgili kamu kurumları kendi sorumluluğunda hareket eder.

• Daha Önce Hasarlı Binalar: Önceki afetlerde ağır hasarlı tespit edilmiş ancak yıkılmamış veya orta hasarlı olup da güçlendirilmeyen binalar, yeniden hasar tespiti yapılmaz ve "değerlendirme dışı" sayılır.

• Ortak Taşıyıcı Sistem: Ortak taşıyıcı sistemi olan binalar veya bağımsız bölümler, farklı adresleri olsa bile tek bir hasar derecesiyle değerlendirilir. Eğer sehven farklı derecelendirme yapıldıysa, en yüksek hasar derecesi (örneğin ağır hasarlı) tüm bina için geçerli olur.

• İnşaat Halindeki Binalar: İnşaat halindeki binalar, eğer tehlike arz ediyorsa "acil yıktırılacak" olarak değerlendirilir. Tehlike yoksa ve kullanılmıyorsa, imar kanunu çerçevesinde ruhsat veren idare tarafından incelenir. Fiilen kullanılan inşaat halindeki binalar için ise hasar tespit raporu düzenlenir.

• Tapuya Beyan: Orta ve ağır hasarlı binaların hasar durumu tapu kayıtlarına işlenir. Güçlendirme tamamlandığında veya bina yıkıldığında bu kayıtlar silinir.

• Teknoloji Kullanımı: Hasar tespit çalışmalarında drone gibi hava araçları ve sensörler kullanılarak daha hızlı ve doğru tespitler yapılabilir.

• Ne Anlama Geliyor? Bu kısım, hasar tespit sürecinde karşılaşabileceğiniz özel durumları ve dikkat etmeniz gereken diğer önemli noktaları belirtiyor. Örneğin, hasar tespitinin risk analizi olmadığı, tapu kayıtlarına hasar durumunun işleneceği veya bazı binalar için daha önceki hasarların da dikkate alınacağı gibi bilgiler hayati önem taşır.

AFETLER SONRASI BİNA HASAR TESPİTİ YAPILMASINA İLİŞKİN

GENEL KURALLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Başlangıç Hükümleri

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bina ve bina türü yapıların meydana gelen bir afet nedeniyle gördüğü hasarın gözlemsel yöntemler ve veriler kullanılarak tespit edilmesine dair usul ve esasları belirlemektir

Ne Anlatıyor? Yönetmeliğin bu kısmı, nelerin kapsam dışı olduğunu belirtiyor. Yani, yollar, köprüler, barajlar, enerji hatları, tüneller, havalimanları gibi özel yapılar veya çok büyük endüstriyel tesisler (nükleer, doğalgaz depolama, su arıtma tesisleri gibi) bu yönetmeliğin kurallarına göre değerlendirilmez.  Bunlar için ayrı kurallar veya uzmanlık alanları devreye girer.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, bina ve bina türü yapıların hasar tespit işlemlerini kapsar.

(2) Binalar dışında kalan karayolları, demiryolları, havalimanları (pist, apron ve taksi yolları), köprüler, viyadükler, barajlar, kıyı ve liman yapıları, tüneller, boru hatları, enerji nakil hatları, nükleer tesisler, radyoaktif atık tesisleri, doğalgaz depolama tesisleri, betonarme ve çelik silo tipi özel yapılar, içme suyu ve arıtma tesisleri, sulama şebekeleri, taşkın yapıları, hidroelektrik santral tesisleri ve benzeri tesisler, tescilli taşınmaz kültür varlıkları, istinat duvarları, havuzlar (yüzme, balık gibi), halı sahalar, konteyner yapılar, pergola (sundurma), kamelya, sera, kanopi, bahçe duvarı, radyo ve telefon vericileri ile ayaklı çelik su depoları gibi yapılar bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.

Ne Anlatıyor? Bu kural, özellikle evler, apartmanlar, iş yerleri gibi insanların yaşadığı veya eşyaların saklandığı binalar ve bina benzeri yapıların afet sonrası ne kadar zarar gördüğünü belirlemek için yapılan incelemeleri (hasar tespiti) kapsar.

Ne Anlatıyor? Bu yönetmeliğin kuralları; yollar, köprüler, tüneller, barajlar, enerji santralleri, nükleer tesisler, su arıtma tesisleri, tarihi binalar, havuzlar, bahçe duvarları gibi özel yapılar veya çok büyük endüstriyel tesisler için geçerli değildir. Bu tür yapılar için farklı kurallar veya uzmanlar devreye girer.

Dayanak

MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ve 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 38 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Ne Anlatıyor? Bu yönetmelik, rastgele hazırlanmamış, belirli yasalara ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine uygun olarak oluşturulmuştur. Yani, bu belgedeki kurallar resmi ve yasal bir güce sahiptir. Bu da yönetmeliğin güvenilir ve bağlayıcı olduğu anlamına gelir.

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Afet etkisi belirleme: Afet nedeniyle ortaya çıkan acil ve geçici barınma ihtiyacını belirlemek, afetin genel hayata etkililiğini değerlendirmek amacıyla resen veya gelen taleplerin değerlendirilmesi yoluyla yapılan hasar tespit çalışmasını,

b) Afetzede isim listesi: Hasar tespit raporlarına istinaden düzenlenen ve mahallinde ilan olunan, afetzedelerin binalarına ait bağımsız bölümlerinin hasar durumlarını ve afetzedelerin bilgilerini içeren resmî belgeyi,

c) Ahır: Büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığının korunması ve barınmasının sağlandığı, etrafı duvarla çevrilmiş, çatısı olan binaları,

ç) AYB: Acil yıktırılacak binayı,

d) Bağımsız bölüm: Binanın, ayrı ayrı ve tek başına kullanılmaya uygun olup 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümlerini,

e) Başkanlık: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığını,

f) Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapıları,

g) DD: Değerlendirme dışı binayı,

ğ) Depo: Ticari ya da ticari olmayan her türlü malın mevcutta muhafaza edildiği bina ve bina bağımsız bölümlerini,

h) GB: Girilemeyen binayı,

ı) Genel hayata etkililik/etkisizlik: Afet sonrasında vatandaşlar tarafından yapılan ihbarlar, talepler üzerine veya resen yapılan hasar tespit çalışmalarına istinaden düzenlenen afet etkisi belirleme icmalleri esas alınarak 21/9/1968 tarihli ve 13007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Afetlerin Genel Hayata Etkililiğine İlişkin Temel Kurallar Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda verilen kararı,

i) Hak sahipliği: Afetzede ailelerin yıkılan, yanan, ağır veya orta hasar görmüş binaları üzerindeki mülkiyet ilişkisine göre, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yeniden yapılacak binalardan veya inşaat kredisinden yararlanma haklarını düzenleyen terimi,

j) Hasar derecelendirmesi: Afetin, binaların taşıyıcı veya taşıyıcı olmayan sistemlerinde meydana getirdiği hasarın bir bütün olarak derecelendirilmesini,

k) Hasar tespiti: Bir afet sonrasında binaların görmüş olduğu hasarların teknik ekipler tarafından önceden tanımlanmış form ve standartlara uygun olarak değerlendirilip derecelendirilmesini,

l) Hasar tespit ekibi: Binanın hasar tespitini yapan, teknik personelden oluşan ekibi,

m) Hasar tespit raporu: Hasar tespit çalışması neticesinde düzenlenen teknik mahiyetteki raporu,

n) İcmal: Hasar tespit raporları sonucu ortaya çıkan hasar derecelendirmeleri esas alınarak derlenen sayısal verileri,

o) İlk hasar tespit: Hak sahipliği çalışmalarına esas teşkil etmek üzere, genel hayata etkili afet bölgesi kabul edilen yerleşim birimlerinde yer alan binaların meydana gelen afet nedeniyle gördüğü hasarın tespit edilmesi amacıyla yapılan çalışmayı,

ö) İtiraz hasar tespit: İlk hasar tespit sonuçlarına yasal süre içinde itirazda bulunan ya da binasının hasar tespiti hiç yapılmayan afetzedelerin taleplerinin değerlendirildiği hasar tespit çalışmasını,

p) KD: Kapsam dışı binayı,

r) Konut: İnsanların ikamet ettiği bina veya bina bağımsız bölümlerini,

s) Metruk: Kullanılmayan, terk edilmiş binayı,

ş) TAMP: Türkiye Afet Müdahale Planını,

t) TE: Tespit edilemediyi,

u) Ticarethane: Ürün, üretim, mal gibi alım satım işlerinin yürütüldüğü bina veya bina bağımsız bölümlerini,

ü) Ulusal düzey afet enkaz kaldırma grubu ana çözüm ortağı: 23/2/2022 tarihli ve 5211 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ve 14/9/2022 tarihli ve 6053 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye Afet Müdahale Planı gereğince yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarının koordinasyonundan ulusal düzeyde sorumlu olan bakanlık, kurum veya kuruluşu,

v) Ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı: Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ve TAMP gereğince hasar tespit çalışmalarının koordinasyonundan ulusal düzeyde sorumlu olan bakanlık, kurum veya kuruluşu,

y) Yerel düzey afet enkaz kaldırma grubu ana çözüm ortağı: Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ve TAMP gereğince yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarının koordinasyonundan yerel düzeyde sorumlu olan il veya bölge müdürlüğünü,

z) Yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı: Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ve TAMP gereğince hasar tespit çalışmalarının koordinasyonundan yerel düzeyde sorumlu olan il veya bölge müdürlüğünü,

ifade eder.

• Ne Anlatıyor? Bu bölüm, yönetmeliğin içinde kullanılan özel kelimelerin ve kısaltmaların ne anlama geldiğini açıklıyor. Böylece herkesin yönetmeliği doğru ve aynı şekilde anlaması sağlanıyor.

  • a) Afet etkisi belirleme: Bir afet olduğunda, ne kadar acil barınma ihtiyacı olduğunu ve afetin genel yaşamı (elektrik, su, ulaşım gibi) ne kadar etkilediğini anlamak için yapılan ilk hasar tespit çalışmasıdır. Bu, sizin talebinizle olabileceği gibi, devletin kendi araştırmasıyla da yapılabilir.

  • b) Afetzede isim listesi: Hasar tespit raporlarına göre hazırlanan ve mahallelerde ilan edilen, afetten etkilenen kişilerin binalarındaki hasar durumlarını ve kişisel bilgilerini içeren resmi bir belgedir.

  • c) Ahır: Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların içinde barındığı, etrafı duvarla çevrili ve çatısı olan binalardır.

  • ç) AYB: "Acil Yıktırılacak Bina" anlamına gelen bir kısaltmadır. Bu, binanın hemen boşaltılıp yıkılması gerektiğini gösterir.

  • d) Bağımsız bölüm: Bir binanın içinde, Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre ayrı ayrı ve tek başına kullanılabilen (örneğin bir daire, bir dükkan veya bir ofis gibi) kısımlarıdır.

  • e) Başkanlık: Türkiye Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'nın kısaltmasıdır (yani AFAD).

  • f) Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü kapalı ve insanların içinde oturma, çalışma, eğlenme, dinlenme veya ibadet etme gibi amaçlarla girdiği; ayrıca hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılardır.

  • g) DD: "Değerlendirme Dışı Bina" anlamına gelen bir kısaltmadır. Bu, binanın afet öncesinde zaten yıkık olduğu veya daha önce ağır hasar aldığı için bu afette yeniden değerlendirilmediği durumları ifade eder.

  • ğ) Depo: Ticari olsun ya da olmasın, her türlü malın saklandığı, muhafaza edildiği bina veya binanın bir bölümüdür.

  • h) GB: "Girilemeyen Bina" anlamına gelen bir kısaltmadır. Bu, binanın dışarıdan hasar durumunun anlaşılamadığı ve içine girilerek incelenemediği durumları ifade eder.

  • ı) Genel hayata etkililik/etkisizlik: Afet sonrasında vatandaşların ihbarları veya yapılan incelemeler sonucunda, afetin toplumun genel yaşamını (elektrik, su, yol, iletişim gibi hizmetleri) ne kadar etkilediğine dair verilen resmi karardır. Eğer genel yaşamı etkilemişse, daha büyük çaplı yardımlar ve çalışmalar başlayabilir.

  • i) Hak sahipliği: Afetten dolayı binası yıkılan, yanan, ağır veya orta derecede hasar gören afetzede ailelerin, yasalara göre yeni bir bina yaptırma hakkı veya bunun için devletten inşaat kredisi alma hakkıdır.

  • j) Hasar derecelendirmesi: Afetin, binanın taşıyıcı (kolon, kiriş gibi ana yapıyı oluşturan) veya taşıyıcı olmayan (duvar, sıva gibi) kısımlarında oluşturduğu hasarın genel olarak sınıflandırılmasıdır. Binanın ne kadar zarar gördüğünün belirlenmesidir.

  • k) Hasar tespiti: Bir afet sonrasında binalarda meydana gelen zararların, teknik ekipler tarafından önceden belirlenmiş kurallara ve formlara uygun olarak incelenip hangi hasar grubuna girdiğinin belirlenmesi işlemidir.

  • l) Hasar tespit ekibi: Binanın hasar durumunu inceleyen, mühendis, mimar gibi teknik kişilerden oluşan gruptur.

  • m) Hasar tespit raporu: Hasar tespiti yapıldıktan sonra hazırlanan, binanın hasar durumu ve teknik bilgileri içeren resmi belgedir.

  • n) İcmal: Hasar tespit raporlarından elde edilen hasar derecelendirme sonuçlarına göre toplanan sayısal verilerin (kaç tane az hasarlı bina var gibi) özetidir.

  • o) İlk hasar tespit: Hak sahipliği (yardım alma hakkı) için esas teşkil eden, yani önemli olan, afetin genel hayatı etkilediği kabul edilen yerleşim yerlerindeki binaların afet nedeniyle gördüğü hasarın ilk kez ve detaylı olarak belirlenmesi çalışmasıdır.

  • ö) İtiraz hasar tespit: İlk yapılan hasar tespit sonuçlarına yasal süre içinde itiraz eden veya binasının hasarı hiç tespit edilmeyen afetzedelerin talepleri üzerine yapılan ikinci ve tekrar inceleme çalışmasıdır.

  • p) KD: "Kapsam Dışı Bina" anlamına gelen bir kısaltmadır. Bu, yönetmelikte hasar tespiti yapılmayacağı belirtilen (yol, köprü, tarihi eser gibi) yapıları ifade eder.

  • r) Konut: İnsanların yaşadığı bina veya binanın bir dairesi/bölümüdür.

  • s) Metruk: Uzun süredir kullanılmayan, terk edilmiş binalardır.

  • ş) TAMP: "Türkiye Afet Müdahale Planı"nın kısaltmasıdır. Bu, afetlerde kimin ne görev yapacağını belirleyen ulusal bir plandır.

  • t) TE: "Tespit Edilemedi" anlamına gelen bir kısaltmadır. Binanın hasar durumunun, örneğin yapılan tadilatlarla gizlendiği için net olarak belirlenemediği durumları ifade eder.

  • u) Ticarethane: Ürün, üretim, mal gibi alım satım işlerinin yapıldığı bina veya binanın bir bölümüdür (dükkan, mağaza, ofis gibi).

  • ü) Ulusal düzey afet enkaz kaldırma grubu ana çözüm ortağı: Türkiye genelinde, afet sonrası yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarını düzenleyen ve koordine eden bakanlık veya kuruluştur.

  • v) Ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı: Türkiye genelinde, hasar tespit çalışmalarını düzenleyen ve koordine eden bakanlık veya kuruluştur (genellikle AFAD).

  • y) Yerel düzey afet enkaz kaldırma grubu ana çözüm ortağı: İl veya bölge bazında, afet sonrası yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarını düzenleyen birimdir (örneğin ilgili il müdürlüğü).

  • z) Yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı: İl veya bölge bazında, hasar tespit çalışmalarını düzenleyen birimdir (örneğin İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü).

İKİNCİ BÖLÜM

Hasar Tespit Ekibi ve Hasar Derecelendirmeleri

Hasar tespit ekibinin teşkili

MADDE 5- (1) Hasar tespit ekibi en az iki teknik personelden oluşur.

(2) En az bir teknik personel inşaat mühendisi olmak kaydıyla, hasar tespit ekipleri inşaat mühendisleri, mimarlar ve inşaat teknikerlerinden oluşturulur.

(3) İnşaat mühendisi, mimar ve inşaat teknikeri haricindeki meslek gruplarından oluşturulan teknik ekip tarafından düzenlenen hasar tespit raporlarına göre işlem tesis edilmez.

(4) Hasar tespit çalışmalarıyla ilgili olarak, ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından belirlenecek hasar tespit ekiplerinin yılda en az bir kez eğitim alması sağlanır.

MADDE 5- (1) Hasar tespit ekibi en az iki teknik personelden oluşur.

• Ne Anlatıyor? Binanızın afet sonrası hasarını inceleyecek olan ekip, en az iki kişiden oluşmalıdır.

MADDE 5- (2) En az bir teknik personel inşaat mühendisi olmak kaydıyla, hasar tespit ekipleri inşaat mühendisleri, mimarlar ve inşaat teknikerlerinden oluşturulur.

• Ne Anlatıyor? Bu hasar tespit ekibinde mutlaka en az bir inşaat mühendisi bulunması zorunludur. Ekibin diğer üyeleri de mimar veya inşaat teknikeri olabilir. Bu, binanıza bakacak kişilerin alanında uzman ve eğitimli olacağı anlamına gelir.

MADDE 5- (3) İnşaat mühendisi, mimar ve inşaat teknikeri haricindeki meslek gruplarından oluşturulan teknik ekip tarafından düzenlenen hasar tespit raporlarına göre işlem tesis edilmez.

• Ne Anlatıyor? Eğer hasar tespit raporunu hazırlayan ekipte inşaat mühendisi, mimar veya inşaat teknikeri dışında başka meslek grubundan kişiler varsa, bu raporlar resmi olarak geçerli sayılmaz ve bu raporlara dayanarak herhangi bir işlem yapılamaz.

MADDE 5- (4) Hasar tespit çalışmalarıyla ilgili olarak, ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından belirlenecek hasar tespit ekiplerinin yılda en az bir kez eğitim alması sağlanır.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespiti yapan ekiplerin, işlerini en doğru ve güncel bilgilerle yapabilmeleri için her yıl en az bir kez özel eğitimler alması zorunludur.

Hasar dereceleri

MADDE 6- (1) Binalar; afet etkisi belirleme, ilk ve itiraz hasar tespit çalışmalarında hasarsız, az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı, acil yıktırılacak, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen, tespit edilemedi ve kapsam dışı olmak üzere 10 farklı şekilde sınıflandırılır. Sırasıyla 0, 2, 4, 6, AYB, 8, DD, GB, TE ve KD şeklinde kodlanır.

(2) Hasar dereceleri sadece hasar tespitine sebep teşkil eden son afet nedeniyle oluşan hasarlar dikkate alınarak verilir. Hasar tespit çalışması binaların muhtemel afetler karşısındaki davranışını, performansını ve riskini ortaya koyar nitelikte ve kapsamda değildir.

(3) Binanın ekonomik ömrünü tamamlamış olması, yıpranmış olması, projelendirme ve imalat hataları, zemin oturması gibi afet kaynaklı olmayan hasar ve kusurlar hasar derecelendirmesi yapılırken dikkate alınmaz.

(4) Deprem afeti sonrasında EK-1, sel/taşkın afeti sonrasında EK-2, yangın afeti sonrasında EK-3’te verilen yöntemler kullanılarak bina hasar derecelendirmesi yapılır. Yöntemler çerçevesinde kullanılan algoritma Başkanlık ve/veya il afet ve acil durum müdürlüğünce talep edildiğinde sunulmak üzere rapor eki olarak ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından bilişim ortamında arşivlenir.

(5) Binaların hasarları aşağıdaki temel yaklaşımlar dikkate alınarak EK-1, EK-2 ve EK-3’te verilen yöntemlere uygun şekilde derecelendirilir:

a) Hasarsız bina: Taşıyıcı veya taşıyıcı olmayan sistem elemanlarında afet kaynaklı herhangi bir hasar gözlemlenmemiş binadır. Bina, afetten hemen önceki kapasitesini ve performansını korumaktadır.

b) Az hasarlı bina: Taşıyıcı veya taşıyıcı olmayan sistem elemanlarında onarıma ihtiyaç duymayacak veya kolaylıkla onarılabilecek boyutta hasarlar gözlemlenen binadır. Bina, afet öncesindeki kapasitesini ve performansını çok büyük ölçüde korumaktadır.

c) Orta hasarlı bina: Taşıyıcı sistem elemanlarında güçlendirme gerektirecek boyutta hasar gözlemlenmiş, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi alınarak güçlendirme yapılmadan kullanımına izin verilmeyecek binadır.

ç) Ağır hasarlı bina: Güçlendirilmesi mümkün olmayacak derecede yaygın taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan eleman hasarları bulunan, can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan, tespiti halinde en kısa sürede boşaltılması ve yıkılması gereken binadır.

d) Acil yıktırılacak bina: Bir veya birden fazla katta göçme, katlarda düşey ve yatayda gözle görülür kalıcı yer değiştirme gözlemlenen, can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan, boşaltılması ve yıkılması gereken binadır.

e) Yıkık bina: Taşıyıcı sisteminin yatay ve düşey yük taşıma kapasitesi ortadan kalkan, bütünlüğü kaybolmuş ve tamamen göçme gözlemlenen binadır.

f) Değerlendirme dışı bina: Afet öncesi yıkıldığı anlaşılan veya daha önce meydana gelen ve genel hayata etkili kabul edilen bir afette ağır hasarlı tespit edilen ya da orta hasarlı tespit edildiği halde yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi alınarak güçlendirilmeyen binadır.

g) Girilemeyen bina: Dışardan hasar derecesine karar verilemeyen, içeriden incelenme imkânı bulunmayan, hasar tespit yapılmasına müsaade edilmeyen binadır.

ğ) Tespit edilemedi: Tespit öncesi sıva/boya gibi tadilat yapılarak hasarların kapatılması nedeniyle hasar derecelendirmesi yapılamayan binadır.

h) Kapsam dışı yapı: 2 nci maddede belirtilen bina ve bina türleri dışında kalan yapılardır.

Hasar dereceleri

MADDE 6- (1) Binalar; afet etkisi belirleme, ilk ve itiraz hasar tespit çalışmalarında hasarsız, az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı, acil yıktırılacak, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen, tespit edilemedi ve kapsam dışı olmak üzere 10 farklı şekilde sınıflandırılır. Sırasıyla 0, 2, 4, 6, AYB, 8, DD, GB, TE ve KD şeklinde kodlanır.

• Ne Anlatıyor? Afet sonrası binalar, gördükleri zarara göre 10 ana gruba ayrılır. Bu gruplar, binanın durumunu özetler ve her grubun kendine ait bir kodu (0, 2, 4 gibi) veya kısaltması (AYB, DD gibi) bulunur.

MADDE 6- (2) Hasar dereceleri sadece hasar tespitine sebep teşkil eden son afet nedeniyle oluşan hasarlar dikkate alınarak verilir. Hasar tespit çalışması binaların muhtemel afetler karşısındaki davranışını, performansını ve riskini ortaya koyar nitelikte ve kapsamda değildir.

• Ne Anlatıyor? Binanızın hasar derecesi belirlenirken, yalnızca en son yaşanan afetin (deprem, sel vb.) verdiği zararlar göz önünde bulundurulur. Bu inceleme, binanızın gelecekteki afetlere ne kadar dayanıklı olduğunu veya ne kadar risk taşıdığını göstermez. Sadece mevcut afetten kaynaklanan durumu tespit eder.

MADDE 6- (3) Binanın ekonomik ömrünü tamamlamış olması, yıpranmış olması, projelendirme ve imalat hataları, zemin oturması gibi afet kaynaklı olmayan hasar ve kusurlar hasar derecelendirmesi yapılırken dikkate alınmaz.

• Ne Anlatıyor? Binanızın yaşlı olması, eskimiş olması, yapımındaki hatalar veya zemin kayması gibi afetten kaynaklanmayan sorunlar, hasar derecesi belirlenirken hesaba katılmaz. Sadece afetin binada oluşturduğu yeni ve doğrudan zararlar önemlidir.

MADDE 6- (4) Deprem afeti sonrasında EK-1, sel/taşkın afeti sonrasında EK-2, yangın afeti sonrasında EK-3’te verilen yöntemler kullanılarak bina hasar derecelendirmesi yapılır. Yöntemler çerçevesinde kullanılan algoritma Başkanlık ve/veya il afet ve acil durum müdürlüğünce talep edildiğinde sunulmak üzere rapor eki olarak ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından bilişim ortamında arşivlenir.

• Ne Anlatıyor? Deprem, sel veya yangın gibi farklı afet türleri için binadaki hasarı belirlemek amacıyla özel, farklı inceleme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler ve kullanılan yazılımlar, AFAD veya il afet müdürlükleri tarafından istendiğinde gösterilmek üzere dijital ortamda saklanır. Bu, sürecin şeffaf ve denetlenebilir olmasını sağlar.

MADDE 6- (5) Binaların hasarları aşağıdaki temel yaklaşımlar dikkate alınarak EK-1, EK-2 ve EK-3’te verilen yöntemlere uygun şekilde derecelendirilir:

• Ne Anlatıyor? Binanızın hasarı, afet türüne göre belirlenen özel yöntemler kullanılarak ve aşağıda açıklanan tanımlara uygun olarak sınıflandırılır:

  • a) Hasarsız bina: Binanın ana taşıyıcı (kolon, kiriş) ve taşıyıcı olmayan (duvar, sıva) kısımlarında afet nedeniyle hiçbir zarar oluşmamıştır. Bina, afetten önceki sağlamlığını ve işlevini aynen korumaktadır.

  • b) Az hasarlı bina: Binanın taşıyıcı veya taşıyıcı olmayan kısımlarında, kolayca tamir edilebilecek veya hiç tamir gerektirmeyen küçük zararlar vardır. Bina, afet öncesindeki sağlamlığını büyük ölçüde korumaya devam eder.

  • c) Orta hasarlı bina: Binanın ana taşıyıcı sistemlerinde (kolon, kiriş gibi) güçlendirme yapmayı gerektirecek boyutta hasar tespit edilmiştir. Bu binada, resmi izinlerle güçlendirme yapılmadan oturulmasına veya kullanılmasına izin verilmez.

  • ç) Ağır hasarlı bina: Binanın ana taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan kısımlarında güçlendirilmesi imkansız derecede büyük ve yaygın hasarlar vardır. Can ve mal güvenliği için tehlikeli olduğundan, en kısa sürede boşaltılması ve yıkılması zorunludur.

  • d) Acil yıktırılacak bina: Binanın bir kısmı veya tamamı çökmüş, katlarında gözle görülür şekilde aşağıya doğru kayma veya yana doğru eğilme olmuştur. Çok büyük ve ani bir tehlike arz ettiğinden, hemen boşaltılıp derhal yıkılması gereken binadır.

  • e) Yıkık bina: Binanın ana taşıyıcı sistemi tamamen çökmüş, bütünlüğünü kaybetmiş ve tamamen yıkılmış durumdaki binadır.

  • f) Değerlendirme dışı bina: Afet öncesinde zaten yıkılmış olan veya daha önceki bir afette ağır hasarlı olduğu tespit edilip yıkılmayan ya da orta hasarlı olduğu halde güçlendirilmeyen binalardır. Bu afette yeniden değerlendirmeye alınmazlar.

  • g) Girilemeyen bina: Dışarıdan bakıldığında hasar derecesine karar verilemeyen, içine girilip incelenme imkanı olmayan veya hasar tespiti yapılmasına izin verilmeyen binadır.

  • ğ) Tespit edilemedi: Hasar tespitinden önce binadaki hasarların boya, sıva gibi tadilatlarla kapatıldığı için durumunun net olarak belirlenemediği binalardır.

  • h) Kapsam dışı yapı: Yönetmeliğin başında (Madde 2'de) belirtilen, bina olmayan (yollar, köprüler, bahçe duvarları gibi) ve bu yönetmeliğin kapsamadığı yapılardır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hasar Tespit Süreçleri

Süreçler

MADDE 7- (1) Hasar tespit çalışmaları; afet etkisi belirleme, ilk hasar tespit ve itiraz hasar tespit çalışmaları olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilir. İlk hasar tespit çalışmalarının tamamlanmasını müteakiben itiraz hasar tespit çalışmaları öncesinde itiraz talebi kabul çalışmaları yapılır. Tüm çalışmalar ulusal/yerel afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı koordinasyonunda gerçekleştirilir.

(2) Hasar tespit süreçleri devam ederken hasar tespitlerini değiştirebilecek büyüklükte artçı depremlerin meydana gelmesi halinde, yeniden hasar tespiti yapılmasının gerekli olup olmadığı hususunda alınacak Başkanlık görüşü doğrultusunda çalışma yürütülür.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hasar Tespit Süreçleri

Süreçler

MADDE 7- (1) Hasar tespit çalışmaları; afet etkisi belirleme, ilk hasar tespit ve itiraz hasar tespit çalışmaları olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilir. İlk hasar tespit çalışmalarının tamamlanmasını müteakiben itiraz hasar tespit çalışmaları öncesinde itiraz talebi kabul çalışmaları yapılır. Tüm çalışmalar ulusal/yerel afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı koordinasyonunda gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? Bina hasar tespiti üç aşamada yapılır:

  1. Afet Etkisi Belirleme: İlk ve hızlı bir değerlendirme.

  2. İlk Hasar Tespit: Daha detaylı inceleme.

  3. İtiraz Hasar Tespit: Eğer sonuçlara itirazınız varsa yapılan tekrar inceleme. İlk hasar tespiti bittikten sonra, itirazlar için başvurular alınır. Tüm bu süreçler, AFAD gibi ulusal veya yerel afet yönetim birimlerinin koordinasyonunda yürütülür.

MADDE 7- (2) Hasar tespit süreçleri devam ederken hasar tespitlerini değiştirebilecek büyüklükte artçı depremlerin meydana gelmesi halinde, yeniden hasar tespiti yapılmasının gerekli olup olmadığı hususunda alınacak Başkanlık görüşü doğrultusunda çalışma yürütülür.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespit çalışmaları sürerken, binanın durumunu değiştirebilecek büyüklükte yeni bir artçı deprem olursa, AFAD'ın görüşü alınarak yeniden bir hasar tespiti yapılıp yapılmayacağına karar verilir. Yani, yeni bir sarsıntı durumu değiştirebilir.

Afet etkisi belirleme çalışmaları

MADDE 8- (1) Afet etkisi belirleme çalışmaları, gelen taleplerin değerlendirilmesi yoluyla veya resen afetin meydana geldiği andan itibaren başlatılır.

• Ne Anlatıyor? Afet etkisi belirleme çalışmaları, afet olur olmaz başlar. Bu, sizin veya başkalarının talebi üzerine olabileceği gibi, devletin kendi araştırmasıyla da başlayabilir.

MADDE 8- (2) Çalışmalar afetin meydana geldiği günden itibaren on beş gün içerisinde tamamlanır ve hazırlanan rapor, icmal ve tutanaklar yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından il afet ve acil durum müdürlüğüne bu süre içerisinde intikal ettirilir.

• Ne Anlatıyor? Bu ilk inceleme çalışmaları, afetin olduğu günden itibaren en geç 15 gün içinde bitirilir. Hazırlanan raporlar ve özetler (icmaller) de bu süre içinde yerel afet ve acil durum müdürlüğüne iletilir.

MADDE 8- (3) Çalışmaların yapıldığı on beş günlük süre içerisinde olması kaydıyla; ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının talebi üzerine, bu süre Başkanlıkça bir defaya mahsus olmak üzere ana çözüm ortağının talep edeceği süre kadar uzatılabilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer çok gerekli olursa, AFAD'ın (Başkanlık) onayıyla bu 15 günlük süre bir kereliğine uzatılabilir. Bu uzatma, çalışmayı yapan ulusal veya yerel afet hasar tespit grubunun talebiyle gerçekleşir.

MADDE 8- (4) Bina ve bina türü yapılarda meydana gelen hasardan dolayı bir afetin genel hayata etkili olup olmadığı, Afetlerin Genel Hayata Etkililiğine İlişkin Temel Kurallar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre bu çalışmalar neticesinde hazırlanan icmal esas alınarak Başkanlıkça değerlendirilir. Genel hayata etkililik değerlendirmesi bakımından metruk binalar icmale dahil edilmez.

• Ne Anlatıyor? Bir afetin, bölgedeki genel yaşamı (elektrik, su, ulaşım gibi) ne kadar etkilediğine dair karar, bu ilk incelemelerin sonucunda hazırlanan özet bilgilere göre AFAD tarafından verilir. Bu değerlendirmede, terk edilmiş, kullanılmayan binalar hesaba katılmaz.

MADDE 8- (5) Afetin o yerleşim biriminde genel hayata etkili olduğuna karar verilmesi halinde afet etkisi belirleme çalışmaları sonlandırılarak ilk hasar tespit çalışmalarına başlanabilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer afet, o bölgedeki genel hayatı etkileyecek kadar büyükse, bu ön çalışmalar tamamlanır ve daha detaylı olan "ilk hasar tespit" çalışmalarına geçilir.

MADDE 8- (6) Afet etkisi belirleme çalışmaları sonucu düzenlenen raporlar hak sahipliği çalışmalarına esas teşkil eder mahiyette olmadığından mahallinde ilan edilmez.

• Ne Anlatıyor? Bu ilk incelemeler sonucunda hazırlanan raporlar, size doğrudan yeni bir ev veya kredi gibi "hak sahipliği" kazandırmaz. Bu nedenle, bu raporlar halka açık olarak ilan edilmez. Bunlar sadece genel durumu anlamak için yapılan ön çalışmalardır.

İlk hasar tespit çalışmaları

MADDE 9- (1) İlk hasar tespit çalışmaları, genel hayata etkili afet bölgesi kararı alındıktan sonra başlatılır. Hasar tespit çalışmalarında afet bölgesindeki binalar tespit edilirken Mekânsal Adres Kayıt Sistemi verileri kullanılarak adresler belirlenir.

• Ne Anlatıyor? Bu detaylı hasar tespit çalışmaları, afetin bölgedeki genel yaşamı etkilediğine dair resmi karar verildikten sonra başlar. Binaların adresleri belirlenirken, güncel Mekânsal Adres Kayıt Sistemi (MAKSİS) bilgileri kullanılır.

MADDE 9- (2) Çalışmalar; il hasar tespit ekibi kapasitesinin yeterli olduğu afetlerde on beş gün içerisinde, yeterli olmadığı afetlerde ise doksan gün içerisinde tamamlanır ve hazırlanan rapor, liste, icmal ve tutanaklar yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından il afet ve acil durum müdürlüğüne bu süre içerisinde intikal ettirilir.

• Ne Anlatıyor? Bu çalışmaların bitiş süresi, ildeki hasar tespit ekibinin yoğunluğuna göre değişir. Eğer ekip yeterliyse 15 gün içinde, yeterli değilse 90 gün içinde tamamlanır. Hazırlanan raporlar, listeler ve özetler bu süreler içinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'ne teslim edilir.

MADDE 9- (3) Çalışmaların yapıldığı doksan günlük süre içerisinde olması kaydıyla; bu süre ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının talep edeceği süre kadar Başkanlıkça uzatılabilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer zorunlu bir durum olursa, AFAD (Başkanlık) tarafından 90 günlük bu süre, ulusal düzeydeki afet hasar tespit grubunun talebiyle uzatılabilir.

İtiraz talebi kabul çalışmaları

MADDE 10- (1) İtiraz talebi kabul çalışmaları, ilk hasar tespit çalışmalarının sonuçlarının ilan edildiği gün başlatılır.

• Ne Anlatıyor? Binanızın ilk hasar tespit sonuçları açıklandığı anda, bu sonuçlara itiraz etmek isteyenler için başvuru süreci de başlar.

MADDE 10- (2) İtiraz süresi AYB için üç gün, diğer binalar için otuz gündür. Bu süreler dışında yapılan itiraz talepleri işleme konulmaz.

• Ne Anlatıyor? Eğer binanız "Acil Yıktırılacak Bina" (AYB) olarak belirlenmişse, itiraz etmek için sadece 3 gün süreniz vardır. Diğer hasar derecelerindeki binalar için ise itiraz süresi 30 gündür. Bu sürelerin dışında yapılan itirazlar kabul edilmez.

MADDE 10- (3) İtiraz talebi kabul çalışmaları; isim bilgisi, adres bilgisi düzeltilmesi, kullanım amacı gibi teknik hususlar ile hasar derecesine itiraz ya da binasının hasar tespiti hiç yapılmayanlara dair taleplerin kabul edilmesi amacıyla gerçekleştirilir. Mülkiyet ve kimlik bilgilerinin düzeltilmesine dair talepler ise hak sahipliği sürecinde değerlendirilir.

• Ne Anlatıyor? İtiraz ederken, hasar derecesinin yanlış olduğunu düşünebilir, adres veya kullanım amacı gibi bilgilerin düzeltilmesini isteyebilir ya da binanıza hiç hasar tespiti yapılmadığını bildirebilirsiniz. Ancak, tapu veya kimlik bilgilerinizdeki yanlışlıklar için itiraz değil, "hak sahipliği" süreci içindeki düzeltmeleri beklemeniz gerekir.

MADDE 10- (4) Talep kabulü fiziksel olarak veya bilişim ortamında ilçelerde kaymakamlıklar, il merkezlerinde yerel düzey hasar tespit hizmet grubu ana çözüm ortağı tarafından belirlenen talep kabul noktalarında dilekçe verilmek ya da e-Devlet üzerinden başvuru yapılmak suretiyle gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? İtiraz başvurularınızı, ilçelerde kaymakamlıklara, il merkezlerinde ise AFAD'ın belirlediği noktalara giderek dilekçeyle yapabilirsiniz. Ayrıca, e-Devlet üzerinden online olarak da başvurunuzu kolayca iletebilirsiniz.

MADDE 10- (5) İtiraz talebinin, bağımsız bölüm ile ikamet veya mülkiyet bağı olan vatandaşlardan alınması esastır.

• Ne Anlatıyor? İtiraz başvurusu, binada oturan (ikamet eden) veya binanın sahibi olan kişiler tarafından yapılmalıdır.

MADDE 10- (6) Birden fazla bağımsız bölümün yer aldığı bir binada, tek bir bağımsız bölüm kullanıcısının talepte bulunması tüm binaya hasar tespit işlemi tesis edilmesi için yeterlidir.

• Ne Anlatıyor? Eğer bir apartmanda veya birden fazla daire/dükkan bulunan bir binada tek bir kişi bile itiraz başvurusu yaparsa, bu başvuru tüm bina için yeniden hasar tespiti yapılmasını sağlamak için yeterlidir.

İtiraz hasar tespit çalışmaları

MADDE 11- (1) İtiraz hasar tespit çalışmaları, itiraz talebi kabul çalışmalarında resmî olarak talepte bulunulan ve bu talebin kabul edildiği binalar için gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? İtiraz hasar tespiti, ilk hasar tespitine resmi olarak itiraz ettiğiniz ve bu itirazınızın kabul edildiği binalar için yapılan ikinci bir incelemedir.

MADDE 11- (2) AYB için yapılan itiraz talebi en geç üç gün içinde değerlendirilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer binanız "Acil Yıktırılacak Bina" (AYB) olarak belirlenmişse, bu karara yaptığınız itiraz çok acil olduğu için en geç 3 gün içinde değerlendirilir.

MADDE 11- (3) Çalışmalar AYB dışındaki binalar için otuz günlük itiraz talep toplama sürecinin bitiminden sonra başlatılır.

• Ne Anlatıyor? "Acil Yıktırılacak Bina" dışındaki diğer hasar derecelerine yapılan itirazların toplanması için tanınan 30 günlük süre bittikten sonra, bu binalar için itiraz hasar tespit çalışmaları başlar.

MADDE 11- (4) Çalışmalar, ilk hasar tespit çalışmalarının ilan süresinin bitiminden itibaren kırk beş günlük süre içerisinde tamamlanır ve hazırlanan rapor, liste, icmal ve tutanaklar yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından il afet ve acil durum müdürlüğüne bu süre içerisinde intikal ettirilir.

• Ne Anlatıyor? İlk hasar tespit sonuçlarının ilan süresi bittikten sonra, itiraz inceleme çalışmaları en geç 45 gün içinde tamamlanır. Hazırlanan raporlar, listeler ve özetler bu süre içinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'ne teslim edilir.

MADDE 11- (5) Çalışmaların yapıldığı kırk beş günlük süre içerisinde olması kaydıyla ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının talebi üzerine bu süre Başkanlıkça bir defaya mahsus olmak üzere ana çözüm ortağının talep edeceği süre kadar uzatılabilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer çok gerekli olursa, AFAD (Başkanlık) tarafından 45 günlük bu süre, ulusal düzeydeki afet hasar tespit grubunun talebiyle bir kereliğine uzatılabilir.

MADDE 11- (6) İtiraz hasar tespit çalışmaları tamamlanıp ilan edildikten sonra, hasar derecesi değişikliği yapılmaksızın; isim, adres gibi değişikliklere dair talepler afetzedelerin yasal süre içerisinde talepte bulunup bulunmadığına bakılmaksızın yapılabilir. Bu tür taleplerin alınması ve değerlendirilmesi itiraz hasar tespit çalışmalarının ilan tarihinden itibaren en fazla doksan gün içinde tamamlanır.

• Ne Anlatıyor? İtiraz hasar tespiti sonuçları açıklandıktan sonra, binanın hasar derecesi değişmese bile, isim veya adres gibi bilgilerdeki yanlışlıkların düzeltilmesi için başvurabilirsiniz. Bu tür düzeltme talepleri için yasal süreye bakılmaz ve bu taleplerin alınması ve sonuçlandırılması itiraz sonuçlarının ilanından sonra en fazla 90 gün içinde tamamlanır.

MADDE 11- (7) Bir binanın itiraz hasar tespitini yapacak ekip, ilk hasar tespitini yapan ekip ile aynı teknik personelden teşkil edilemez.

• Ne Anlatıyor? Binanızın itiraz incelemesini yapacak olan ekip, ilk hasar tespitini yapan ekipten farklı kişilerden oluşmak zorundadır. Bu, daha tarafsız bir değerlendirme yapılmasını sağlar.

MADDE 11- (8) Bir binada birden fazla itiraz var ise yalnız bir itiraz hasar tespit işlemi tesis edilir.

• Ne Anlatıyor? Bir binada birden fazla daire sahibinin itiraz etmesi durumunda bile, sadece bir tane itiraz hasar tespiti işlemi yapılır. Yani tek bir inceleme herkes için geçerli olur.

MADDE 11- (9) 6 ncı maddenin beşinci fıkrasının (g) ve (ğ) bentlerinde tanımlanan, itiraz hasar tespit çalışmalarında girilemeyen veya tespit edilemedi olarak derecelendirilen binalar için varsa ilk hasar tespit durumu dikkate alınır.

• Ne Anlatıyor? Eğer itiraz hasar tespiti sırasında bir binaya girilemezse (GB) veya hasarı gizlendiği için tespit edilemezse (TE), bu binalar için daha önce yapılan ilk hasar tespitindeki durum (eğer varsa) esas alınır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Hasar Tespit Çalışmaları Sonucunda Hazırlanacak Resmî Belgeler

Raporlar, isim listeleri, icmaller

MADDE 12- (1) Afet etkisi belirleme, ilk ve itiraz hasar tespit çalışmaları neticesinde rapor, liste, icmal ve tutanaklar hazırlanır. (EK-4/A, EK-4/B, EK-5/A, EK-5/B, EK-5/C, EK-5/Ç, EK-6/A, EK-6/B, EK-6/C, EK-6/Ç)

• Ne Anlatıyor? Afet sonrası yapılan tüm hasar tespit aşamalarının (ön belirleme, ilk tespit ve itiraz tespiti) sonunda, resmi raporlar, isim listeleri, genel özetler ve tutanaklar gibi belgeler hazırlanır. Bu belgelerin örnekleri yönetmeliğin eklerinde (EK-4, EK-5, EK-6 gibi) gösterilmiştir.

MADDE 12- (2) Acil yıktırılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar için ilk ve itiraz hasar tespit çalışmalarında hazırlanan raporlara ilaveten farklı bir rapor (EK-7/A, EK-7/B) hazırlanır.

• Ne Anlatıyor? Eğer bir bina "acil yıktırılacak", "ağır hasarlı" veya "orta hasarlı" olarak belirlenmişse, yapılan standart raporlara ek olarak, bu binalar için özel ve ayrıntılı bir rapor daha hazırlanır. Bu ek raporların örnekleri EK-7'de bulunur.

MADDE 12- (3) Tespiti yapılan bütün binalar fotoğraflanır ve Başkanlık ve/veya il afet ve acil durum müdürlüğünce talep edildiğinde sunulmak üzere yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından bilişim ortamında arşivlenir.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespiti yapılan tüm binaların fotoğrafları çekilir. Bu fotoğraflar, AFAD veya il afet ve acil durum müdürlükleri istediğinde sunulmak üzere dijital ortamda saklanır. Bu, yapılan tespitlerin görsel kanıtlarla desteklenmesini sağlar.

Rapor, isim listesi, icmal içerikleri

MADDE 13- (1) Rapor ve isim listeleri; afet ile ilgili genel bilgiler, afetin meydana geldiği yerleşim birimine dair bilgiler, afetzede isim bilgileri ve adres bilgileri, binanın kullanım amacı ve taşıyıcı sistem türü ile bina hasar durumuna dair bilgileri içerir.

• Ne Anlatıyor? Hazırlanan resmi raporlar ve isim listeleri, afetle ilgili genel bilgilerin yanı sıra, afetin yaşandığı yerleşim yeri, afetten etkilenen kişilerin isim ve adresleri, binanın ne amaçla kullanıldığı (konut, iş yeri vb.), yapım türü (betonarme, yığma vb.) ve hasar durumu gibi temel bilgileri kapsar.

MADDE 13- (2) Hasar tespit ekibi, bina malikini veya kanuni temsilcisini belirlemeye yetkili olmayıp, tespiti yapılan bina ile ilgili adres, ikamet ve mülkiyet bilgilerini ulusal veya yerel adres ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bilişim altyapısından, bu bilgilerin bilişim altyapısında bulunmadığı durumlarda ise tespit esnasında binada bulunan afetzedelerin veya muhtarların ya da azaların beyan ettiği bilgilerden temin eder.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespit ekibi, binanın sahibini veya yasal temsilcisini belirleme yetkisine sahip değildir. Binayla ilgili adres, kimin oturduğu ve mülkiyet bilgileri gibi detayları genellikle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün veya diğer resmi adres kayıt sistemlerinin veri tabanlarından alır. Eğer bu bilgilere elektronik ortamdan ulaşılamazsa, o an binada bulunan afetzedelerin, muhtarların veya azaların sözlü beyanları esas alınır.

MADDE 13- (3) Bina ve bina içindeki bağımsız bölümler; ahır (A), belirlenemedi (B), depo (D), ibadethane (İ), konut (K), metruk (M), resmî (R) (okul, sağlık ocağı, hastane, diğer kamu kurumları), samanlık (S) ve ticarethane (T) olmak üzere dokuz ayrı kullanım amacına göre sınıflandırılır.

• Ne Anlatıyor? Binalar ve içindeki ayrı bölümler (daireler, dükkanlar), ne amaçla kullanıldıklarına göre 9 farklı kategoriye ayrılır. Bunlar ahır, belirlenemedi, depo, ibadethane, konut (ev), metruk (terk edilmiş), resmi kurum (okul, hastane vb.), samanlık ve ticarethane (iş yeri) gibi gruplardır.

MADDE 13- (4) Binalar ve bina türü yapılar; betonarme (BA), çelik (Ç), karma (K), prefabrik (P), yığma (Y) ve ekli raporlardaki açıklamalar sütununa ayrıntısı yazılmak suretiyle diğer (D) şeklinde tanımlanmak koşuluyla altı ayrı taşıyıcı sistem türüne göre sınıflandırılır.

• Ne Anlatıyor? Binalar ve benzeri yapılar, yapımında kullanılan ana malzemeye ve sistemine göre 6 farklı türe ayrılır. Bunlar betonarme, çelik, karma (birden fazla sistemin bir arada olduğu), prefabrik, yığma (tuğla, taş gibi malzemelerle) veya diğer (açıklaması raporda belirtilen) yapılar olabilir.

MADDE 13- (5) Raporlar ve isim listeleri; köy, kırsal mahalle veya mahalle bazında ayrı ayrı düzenlenirler.

• Ne Anlatıyor? Hazırlanan hasar tespit raporları ve afetzede isim listeleri, her köy, kırsal mahalle veya normal mahalle için ayrı ayrı düzenlenir. Bu, bilgilerin yerel bazda daha düzenli olmasını sağlar.

MADDE 13- (6) İcmaller; köy, kırsal mahalle veya mahalle, belde, ilçe, il bazında bina ve bağımsız bölüm sayılarını içerecek şekilde düzenlenir.

• Ne Anlatıyor? Genel özetler (icmaller) ise hem en küçük yerleşim birimlerinden başlayarak (köy, mahalle gibi) hem de daha büyük idari birimler için (belde, ilçe, il gibi) ayrı ayrı düzenlenir. Bu özetlerde, hasar gören binaların ve içindeki bağımsız bölümlerin toplam sayıları yer alır.

MADDE 13- (7) Afetzede isim listeleri, afetzedelere yapılacak ilanen tebliğe esas olmak üzere her hasar derecesi için ayrı ayrı düzenlenir.

• Ne Anlatıyor? Afetzedelerin isim listeleri, hasar durumlarına göre (örneğin az hasarlılar, orta hasarlılar gibi) ayrı ayrı hazırlanır. Bu listeler, afetzedelere yapılacak resmi duyuruların ve bildirimlerin temelini oluşturur.

İmza ve onay

MADDE 14- (1) Raporlar hasar tespit çalışmasını gerçekleştiren ekip tarafından imzalanır.

• Ne Anlatıyor? Hazırlanan hasar tespit raporları, incelemeyi yapan ekip üyeleri tarafından imzalanır.

MADDE 14- (2) İcmaller ve isim listeleri ise yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı yetkililerince imzalanıp, onaylanır.

• Ne Anlatıyor? Genel özetler (icmaller) ve afetzede isim listeleri ise ilgili yerel afet hasar tespit sorumluları (örneğin İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü yetkilileri) tarafından imzalanır ve onaylanır.

MADDE 14- (3) İmza işlemleri ıslak veya güvenli elektronik imza ile imzalama şeklinde olabilir.

• Ne Anlatıyor? Belgelerin imzalanması hem elle (ıslak imza) hem de elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile yapılabilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM Hasar Tespit Sonuçlarının Bildirimi, İlanı, Binaların Boşaltılması ve Yıkım İşlemleri

AYB, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar

MADDE 15- (1) Yerel düzey afet hasar tespit grubu tarafından mahallin en büyük mülki idare amirine sunulan EK-7/A ve EK-7/B’deki raporlar doğrultusunda EK-8/A ve EK-8/B’deki boşaltma ve yıkım olurları alınır. Bu olurlar ve eklerinden birer nüsha valilik veya kaymakamlığa teslim edilir.

• Ne Anlatıyor? Yerel hasar tespit ekipleri, hazırladıkları raporları (EK-7) bölgenin en büyük mülki amirine (vali veya kaymakam) sunar. Bu raporlara dayanarak, binaların boşaltılması ve yıkılması için gerekli izinler (EK-8) alınır. Bu izin belgelerinin birer kopyası valiliğe veya kaymakamlığa teslim edilir.

MADDE 15- (2) Mahallin en büyük mülki idare amiri binada ikamet eden afetzedelere EK-9/A ve EK-9/B’deki tutanak ile boşaltma/yıkım olurlarının tebliğ edilmesini ve binaların derhal boşaltılmasını sağlar. Binaların boşaltma işlemi ulusal/yerel afet tahliye, yerleştirme ve planlama grubu gözetiminde gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? Bölgenin en büyük mülki amiri, tehlikeli binalarda oturan afetzedelere, boşaltma ve yıkım kararlarını resmi bir tutanakla (EK-9) bildirir ve binaların hemen boşaltılmasını sağlar. Boşaltma süreci, afet tahliye ve yerleştirme ile ilgili birimlerin gözetiminde yapılır.

MADDE 15- (3) Bina malikleri yerinde bulunamadığı takdirde mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından boşaltma ve yıkım olurlarının muhtarlara EK-10/A ve EK-10/B’deki tutanaklar ile teslim edilmesi sağlanır. Muhtarlıkların bu olurların EK-11/A ve EK-11/B’deki tutanaklarla mahallinde ilan edilmesini sağlaması ile boşaltılacak ve yıktırılacak binalara dair bildirimler afetzedelere yapılmış kabul edilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer bina sahiplerine ulaşılamazsa, valilik veya kaymakamlık, boşaltma ve yıkım kararlarını muhtarlara resmi bir tutanakla (EK-10) teslim eder. Muhtarlıklar da bu kararları mahallede ilan ederek (EK-11), boşaltılacak ve yıkılacak binalara dair bildirimin afetzedelere yapılmış olduğunu resmiyet kazandırır.

MADDE 15- (4) Listeler ayrıca ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu tarafından bilişim ortamında yayınlanmak suretiyle de ilan edilir.

• Ne Anlatıyor? Boşaltma ve yıkım listeleri, ayrıca AFAD gibi ulusal veya yerel afet hasar tespit birimleri tarafından internet üzerinden (dijital ortamda) da yayınlanarak halka duyurulur.

MADDE 15- (5) İtiraz süreci tamamlandıktan ve binalar boşaltıldıktan sonra; acil yıktırılacak binalar on gün, ağır hasarlı binalar bir yıl içinde yerel düzey afet enkaz kaldırma grubu koordinasyonunda yıktırılır.

• Ne Anlatıyor? İtiraz süreçleri sona erdikten ve binalar boşaltıldıktan sonra:

  • Acil yıktırılacak binalar 10 gün içinde,

  • Ağır hasarlı binalar ise 1 yıl içinde, yerel enkaz kaldırma birimlerinin koordinasyonunda yıktırılır.

MADDE 15- (6) Orta hasarlı binalar 7269 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (b) fıkrası hükümleri doğrultusunda yerel düzey afet enkaz kaldırma grubu koordinasyonunda yıktırılır, anılan fıkrada bahsi geçen 1 yıllık süre için kesin hasar tespit ilanı, itiraz varsa itiraz hasar tespit ilanı, idari yargı kararı var ise bu tarih, güçlendirme için yapı ruhsatı alındı ise ruhsat tarihi dikkate alınır.

• Ne Anlatıyor? Orta hasarlı binalar da belirli yasalara (7269 sayılı Kanun) göre yerel enkaz kaldırma ekiplerinin denetiminde yıktırılabilir. Yıkım için belirlenen 1 yıllık süre başlangıcında, kesin hasar tespiti ilanı, itiraz varsa itiraz tespiti ilanı, idari mahkeme kararı veya bina güçlendirme ruhsatı tarihi gibi durumlar göz önüne alınır. Bu, yıkım kararının ve süresinin başlangıcını belirleyen yasal bir detaydır.

MADDE 15- (7) Çalışmaların yapıldığı süre içerisinde olması kaydıyla, ulusal düzey afet enkaz kaldırma grubu ana çözüm ortağının talebi üzerine yıkım süresi yalnızca ağır ve orta hasarlı binalar için Başkanlıkça uzatılabilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer çok gerekli olursa, AFAD (Başkanlık) tarafından, ulusal düzeydeki enkaz kaldırma grubunun talebiyle, sadece ağır ve orta hasarlı binalar için yıkım süresi uzatılabilir.

Hasarsız, az hasarlı, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen ve kapsam dışı binalar

MADDE 16- (1) Bu tür binalarda hasar tespit işlemleri sonucunda düzenlenen afetzede isim listeleri yerel düzey afet hasar tespit grubu tarafından valilik veya kaymakamlığa EK-12/A’daki tutanak ile teslim edilir.

• Ne Anlatıyor? Hasarsız, az hasarlı, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen veya kapsam dışı olarak belirlenen binalara ilişkin afetzede isim listeleri, yerel hasar tespit birimleri tarafından vali veya kaymakamlığa resmi bir tutanakla (EK-12/A) teslim edilir.

MADDE 16- (2) Afetzede isim listelerinin, mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından muhtarlara EK-12/B’deki tutanak ile teslim edilmesi sağlanır.

• Ne Anlatıyor? Bu listeler, bölgenin en büyük mülki amiri (vali veya kaymakam) tarafından muhtarlara resmi bir tutanakla (EK-12/B) teslim edilir.

MADDE 16- (3) İlan tarihleri EK-12/C’deki tutanak ile imza altına alınarak, afetzede isim listeleri muhtarlar tarafından mahallinde ilan edilir.

• Ne Anlatıyor? İsim listelerinin ne zaman ilan edildiği, resmi bir tutanakla (EK-12/C) kaydedilerek imzalanır. Daha sonra bu listeler, muhtarlar tarafından o mahalle veya köyde herkesin görebileceği şekilde duyurulur (ilan edilir).

MADDE 16- (4) Listeler ayrıca ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu tarafından bilişim ortamında yayınlanmak suretiyle de ilan edilir.

• Ne Anlatıyor? Bu listeler aynı zamanda AFAD gibi ulusal veya yerel afet hasar tespit birimleri tarafından internet üzerinden (dijital ortamda) da yayınlanarak duyurulur.

İlan süreleri

MADDE 17- (1) Acil yıktırılacak binalara ilişkin listeler üç gün süre ile diğer hasar derecelerindeki binalara ilişkin listeler ise ilk ve itiraz hasar tespit çalışmaları sonrasında otuz gün süre ile ilan edilir.

• Ne Anlatıyor?

  • Acil yıktırılması gereken binaların listeleri 3 gün boyunca halka açık olarak ilan edilir.

  • Diğer tüm hasar derecelerindeki binaların listeleri (ilk ve itiraz tespiti sonrası) ise 30 gün süreyle ilan edilir. Bu süreler, vatandaşların bilgilenmesi ve varsa itirazlarını yapması içindir.

Genel hayata etkili olmayan afetlerde yıktırılması gereken binalar

MADDE 18- (1) Meydana gelen bir afet sonrasında, genel hayata etkili afet bölgesi kararı olmayan yerleşim birimlerinde kalan ve afet etkisi belirleme çalışmaları sırasında ağır hasarlı veya AYB olarak tespit edilen binaların yıkımı, ulusal/yerel düzey afet enkaz kaldırma grubu koordinasyonunda 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 39 uncu maddesi gereğince yerleşim biriminin ilgili belediyesi, il özel idaresi veya yatırım izleme koordinasyon başkanlığı tarafından gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer bir afet, o bölgedeki genel yaşamı (elektrik, su, ulaşım gibi) etkileyecek büyüklükte olmamışsa (yani "genel hayata etkili afet bölgesi" kararı alınmamışsa) bile, bu afette ağır hasarlı veya acil yıktırılacak bina (AYB) olarak belirlenen binalar yine de yıkılır. Bu yıkım işlemi, belediye, il özel idaresi veya ilgili diğer kurumlar tarafından, mevcut imar kanunlarına uygun şekilde ve afet enkaz kaldırma ekiplerinin koordinasyonunda gerçekleştirilir.

ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler

Sorumluluk

MADDE 19- (1) Afetler sonrası bina hasar tespiti, bir binanın meydana gelmiş olan bir afet nedeniyle gördüğü hasarın gözlemsel yöntemler ve veriler kullanılarak tespiti ile sınırlı olup, o binanın risk analizi ya da sonrasında meydana gelecek bir afete karşı dayanıklılığını ölçer nitelikte bir çalışma değildir.

• Ne Anlatıyor? Afet sonrası yapılan hasar tespiti, sadece mevcut afetin binada gözle görülen ne kadar hasar yarattığını belirler. Bu çalışma, binanızın depreme ne kadar dayanıklı olduğunu veya gelecekteki afetlere karşı ne kadar risk taşıdığını analiz etmez veya ölçmez.

MADDE 19- (2) Tespit işlemi yapılan afet sonrasında, meydana gelen başka bir afet nedeniyle o binanın gördüğü hasar ya da yıkımdan dolayı hasar tespit ekibine bir sorumluluk atfedilemez.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespiti yapıldıktan sonra, eğer aynı bina başka bir afet nedeniyle zarar görür veya yıkılırsa, önceki tespiti yapan ekip bundan sorumlu tutulamaz. Her afet kendi içinde değerlendirilir.

MADDE 19- (3) 7269 sayılı Kanun kapsamında ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağınca yapılan görevlendirmeler hariç, hasar tespit çalışmalarında herhangi bir kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişiler tarafından hazırlanan hasar tespit raporları dikkate alınmaz.

• Ne Anlatıyor? Resmi hasar tespit işlemlerinde, sadece devlet tarafından yetkilendirilmiş (7269 sayılı kanun kapsamında) ekiplerin hazırladığı raporlar geçerlidir. Özel şirketler, sivil toplum kuruluşları veya bireyler tarafından hazırlanan hasar tespit raporları resmi işlemlerde dikkate alınmaz.

Bilgilendirme

MADDE 20- (1) Ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı Başkanlığa, yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı ise il afet ve acil durum müdürlüğüne çalışmalara dair sonuçlar ile ilgili icmal sunmak suretiyle hasar tespit çalışmalarına başlandığı an itibarıyla günlük bilgilendirme yapar.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespit çalışmaları başladığı andan itibaren, ulusal düzeydeki AFAD gibi kurumlar, merkeze (Başkanlığa) günlük raporlama yapar. Yerel düzeydeki afet birimleri ise il afet ve acil durum müdürlüklerine günlük olarak çalışmaların özetini (icmalini) sunarak bilgilendirme yapar.

Eşya tahliyesi

MADDE 21- (1) Hasar tespit çalışmaları neticesinde AYB ve ağır hasarlı olarak tespit edilen binalarda eşya tahliyesi, EK-13/A’da yer alan rapor kullanılarak ve EK-13/B’de yer alan taahhütname doldurularak, yerel düzey afet tahliye yerleştirme ve planlama grubu gözetiminde gerçekleştirilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer binanız "acil yıktırılacak" veya "ağır hasarlı" olarak belirlenmişse, eşyalarınızı tahliye etmeniz gerekir. Bu işlem, özel bir rapor (EK-13/A) ve doldurulan bir taahhütname (EK-13/B) ile, yerel afet tahliye ve yerleştirme birimlerinin gözetiminde yapılır.

Kamu binalarının hasar tespiti

MADDE 22- (1) Kamu binaları için afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından sadece ilk hasar tespit çalışması yapılır ve isim listesi düzenlenmeden, ayrı bir rapor ve icmal düzenlenir. Hazineye kayıtlı hasarlı kamu binalarına ilişkin itiraz olması durumunda nihai hasar durumlarının belirlenmesi ile güçlendirme, yıkım gibi iş ve işlemler ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı dışındaki ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının sorumluluğundadır.

• Ne Anlatıyor? Devlet binaları (okullar, hastaneler, belediyeler vb.) için sadece ilk hasar tespiti yapılır. Bu binalar için afetzede isim listesi hazırlanmaz, sadece ayrı bir rapor ve özet (icmal) düzenlenir. Eğer bu kamu binalarıyla ilgili bir itiraz olursa veya bu binaların güçlendirilmesi/yıkılması gerekirse, bu işler AFAD dışındaki ilgili diğer kamu kurumlarının sorumluluğundadır.

MADDE 22- (2) Kamu yapısı olan tescilli taşınmaz kültür varlıklarıyla ilgili hasar tespit ve değerlendirmeleri ile güçlendirme gibi iş ve işlemler ise ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı dışındaki ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanır.

• Ne Anlatıyor? Kültürel miras sayılan ve resmi olarak tescil edilmiş tarihi kamu binalarının (cami, müze, tarihi han gibi) hasar tespiti, değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi gibi tüm işlemler de AFAD dışındaki ilgili kültür ve turizm gibi kamu kurumları tarafından yürütülür.

Önceki afetlerde ağır ve orta hasarlı olduğu belirlenmiş binaların tespiti

MADDE 23- (1) Önceki genel hayata etkili afetler nedeniyle ağır hasar gördüğü raporlanmış olmasına karşın, yıkımı henüz gerçekleştirilmemiş binalar ile orta hasarlı tespit edildiği halde 1 yıllık süresi içinde güçlendirilerek yapı kullanma izin belgesi almamış binaların tekrar hasar tespiti yapılmaz, bu tür binalar “değerlendirme dışı” olarak derecelendirilir. Sehven yapıldığının tespiti durumunda, bu tür binalara dair hasar tespit raporları Başkanlık/il müdürlüğünce işleme konulmaz.

• Ne Anlatıyor? Daha önceki büyük afetlerde "ağır hasarlı" olduğu belirlenip henüz yıkılmamış binalar veya "orta hasarlı" olduğu tespit edilip 1 yıl içinde güçlendirmesi tamamlanmamış (ve iskan ruhsatı alınmamış) binalar için yeni bir afet sonrası tekrar hasar tespiti yapılmaz. Bu binalar doğrudan "değerlendirme dışı" sayılır. Eğer yanlışlıkla bunlara tekrar hasar tespiti yapıldığı anlaşılırsa, bu raporlar resmi olarak geçersiz kabul edilir.

Ortak taşıyıcı sisteme sahip olduğu halde hasarı farklı derecelendirilen binalar veya bağımsız bölümler

MADDE 24- (1) Ortak taşıyıcı sisteme sahip binalar veya bağımsız bölümler, adresi ve/veya kapı numarası farklı olsa dahi tek bir hasar derecesi ile değerlendirilir. Hasar tespit süreci tamamlandıktan sonra, bu tür binalara veya bağımsız bölümlere sehven farklı hasar derecesi verildiğinin anlaşılması halinde;

• Ne Anlatıyor? Eğer bir bina veya içindeki farklı daireler/dükkanlar (adres veya kapı numarası farklı olsa bile) aynı ana taşıyıcı sistemi paylaşıyorsa, hepsi tek bir hasar derecesiyle değerlendirilir. Eğer süreç tamamlandıktan sonra yanlışlıkla bunlara farklı hasar dereceleri verildiği anlaşılırsa, aşağıdaki kurallar uygulanır:

  • a) Binalardan veya bağımsız bölümlerden birinin ağır hasarlı tespit edilmesi durumunda; farklı hasar derecesine sahip diğer bina veya bağımsız bölümler de ağır hasarlı olarak değerlendirilir.

    • Ne Anlatıyor? Eğer bu ortak yapıdaki bölümlerden biri ağır hasarlıysa, yanlışlıkla az hasarlı veya hasarsız görülen diğer tüm bölümler de ağır hasarlı kabul edilir.

  • b) Binalardan veya bağımsız bölümlerden birinin orta hasarlı tespit edilmesi durumunda; az hasarlı ya da hasarsız olarak tespit edilen diğer bina veya bağımsız bölümler de orta hasarlı olarak değerlendirilir.

    • Ne Anlatıyor? Eğer bu ortak yapıdaki bölümlerden biri orta hasarlıysa, yanlışlıkla az hasarlı veya hasarsız görülen diğer tüm bölümler de orta hasarlı kabul edilir.

MADDE 24- (2) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde izah edilen durumlar EK-14’te yer alan formlar kullanılarak belgelendirilir.

• Ne Anlatıyor? Yukarıda açıklanan durumların (farklı hasar derecesi verilmesi ve düzeltilmesi) belgelenmesi için yönetmeliğin ekinde (EK-14) bulunan özel formlar kullanılır.

MADDE 24- (3) Hasar tespiti bulunmayan bina veya bağımsız bölümlerle ilgili talepler işleme konulmaz. Bu tür taleplerin işleme konulabilmesi için; tüm bina veya bağımsız bölümlerin hasar tespitinin daha önce yapıldığına ilişkin olarak düzenlenen kesin/itiraz hasar tespit raporları, afet tarihinde çekilmiş fotoğraflar ile bina veya bağımsız bölümlerin ortak taşıyıcı sisteme sahip olduğunu ispatlar nitelikteki imzalı ve onaylı belgelerin düzenlenecek EK-14’te yer alan formun ekinde sunulması zorunludur.

• Ne Anlatıyor? Eğer ortak bir yapıdaki bazı bölümlerin hasar tespiti hiç yapılmamışsa, bu durumla ilgili talepler direkt işleme alınmaz. Bu taleplerin kabul edilmesi için, tüm binanın veya bağımsız bölümlerin daha önce hasar tespiti yapıldığına dair raporlar, afetten hemen sonra çekilmiş fotoğraflar ve bu bölümlerin aynı taşıyıcı sisteme sahip olduğunu gösteren imzalı/onaylı belgelerin, EK-14'teki forma eklenerek sunulması şarttır.

Mükerrer hasar tespiti yapılan binalar

MADDE 25- (1) Hasar tespit süreçleri tamamlandıktan sonra, ilk hasar tespit veya itiraz hasar tespit süreçlerinden birinde aynı bina için farklı hasar derecesi verilen raporların olduğunun tespit edilmesi durumunda, ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından nihai sonuç belirlenir.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespit süreçleri bittikten sonra, eğer aynı bina için hem ilk tespitte hem de itiraz tespitinde farklı hasar dereceleri verilmişse, binanın son ve kesin hasar durumu AFAD gibi yetkili ulusal veya yerel afet hasar tespit birimi tarafından karara bağlanır.

İnşaat halindeki binalar

MADDE 26- (1) Yolları kapatacak şekilde yıkıldığı veya bir başka binanın üstüne yattığı veya yıkıldığı, çevre için tehlike oluşturduğu tespit edilmiş inşaat halindeki binalar fiilen kullanılıp kullanılmadığı ya da kullanılabilecek seviyede olup olmadığına bakılmaksızın acil yıktırılacak bina olarak değerlendirilir.

• Ne Anlatıyor? İnşaat halinde olmasına rağmen, yolları kapatacak şekilde yıkılan, başka bir binanın üzerine düşen veya çevresi için tehlike oluşturan binalar, içinde fiilen yaşanılıp yaşanmadığına bakılmaksızın "acil yıktırılacak bina" olarak kabul edilir.

MADDE 26- (2) Tehlikenin gözlemlenmediği ve fiilen kullanılmayan inşaat halindeki binalar için 7269 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir hasar tespit işlemi yapılmaz. İnşaat halindeki binaların 3194 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda ruhsat veren idare tarafından, inşaatın afetten sonra incelenmesi ya da inceletilmesi yoluyla inşaatın devam ettirilmesi, güçlendirme çalışması yapılması veya yıkılması sağlanır.

• Ne Anlatıyor? Eğer tehlike arz etmeyen ve içinde yaşanmayan inşaat halindeki bir bina hasar görmüşse, bu yönetmeliğe göre özel bir hasar tespiti yapılmaz. Bu tür binaların durumu, ruhsatı veren ilgili belediye veya kurum tarafından incelenir ve inşaata devam edilmesi, güçlendirilmesi veya yıkılması gerektiğine karar verilir.

MADDE 26- (3) İnşaat halindeki binaların fiilen kullanıldığı durumlarda ise hasar tespit raporu düzenlenir.

• Ne Anlatıyor? Eğer inşaat halindeki bir bina fiilen kullanılıyorsa (içinde insanlar yaşıyor veya çalışıyorsa), afet sonrası hasar tespiti raporu düzenlenir.

Yıkık binalar

MADDE 27- (1) Hasar tespiti yapılan bina, afet nedeniyle tamamen yıkılmış ve bina yapı bilgileri [kaç katlı olduğu, kullanım amacı (konut, ticarethane ya da ahır olduğu gibi)] tespit edilemiyor ise; sıra numarası verilerek bina adres bilgileri ve kimlere ait olduğu yazılır, bina genel bilgileri ve bağımsız bölüm bilgileri sütunlarına ise “enkaz halinde” yazılarak bina hasar derecesi “yıkık” olarak belirlenir.

• Ne Anlatıyor? Bir afet nedeniyle tamamen yıkılan ve kaç katlı olduğu, ne amaçla kullanıldığı gibi detayları tespit edilemeyen binalar için, raporlara sadece adres ve sahiplik bilgileri yazılır. Binanın ve içindeki bölümlerin genel durumu "enkaz halinde" olarak belirtilir ve hasar derecesi "yıkık" olarak kaydedilir.

MADDE 27- (2) Hasar tespiti yapılması istenilen yıkık binanın enkazı yetkililerin bilgisi dışında kaldırılmış ise; sıra numarası verilerek adresi ve kimlere ait olduğu yazılır, bina bilgileri yerine “enkaz kaldırılmış, tespit yapılamadı” notu yazılarak hasar derecesi belirtilmeden yerine çizgi çekilir. Enkaz yetkililerce kaldırılmış ise enkazın kaldırıldığına dair yetkililer tarafından hazırlanmış tutanak temin edilip buna göre hasar derecesi “yıkık” olarak belirlenir.

• Ne Anlatıyor? Eğer yıkık bir binanın enkazı, yetkililerin bilgisi dışında kaldırılmışsa, rapora adres ve sahiplik bilgileri yazılır ancak bina bilgileri kısmına "enkaz kaldırılmış, tespit yapılamadı" notu düşülür ve hasar derecesi belirtilmez. Eğer enkaz yetkililer tarafından kaldırılmışsa, bu durum resmi tutanakla belgelenir ve binanın hasar derecesi yine "yıkık" olarak belirlenir.

Kilitli girilemeyen binalar

MADDE 28- (1) İlk ve itiraz hasar tespit çalışması sonucunda kilitli olduğundan girilemeyen binalarda ilk ve itiraz hasar tespit sonuçlarının ilan edilmesinden sonra otuz günlük sürede başvuru yapılan binalar için yeni bir inceleme yapılabilir.

• Ne Anlatıyor? İlk veya itiraz hasar tespiti sırasında kilitli olduğu için içine girilemeyen binalar için, hasar tespit sonuçları ilan edildikten sonraki 30 gün içinde başvuru yapılırsa, yeni bir inceleme yapılabilir.

Hasar tespiti hiç yapılmayan binaların durumu

MADDE 29- (1) Genel hayata etkili afetler sonrasında hiç hasar tespit işlemi yapılmayan binalar için ilk hasar tespit sonuçlarının ilân tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili idareye başvuru yapılmamış ise daha sonra yapılacak bir başvuruya istinaden yeni bir hasar tespit işlemi tesis edilmez.

• Ne Anlatıyor? Büyük afetlerden sonra binanıza hiç hasar tespiti yapılmadıysa ve ilk hasar tespit sonuçlarının ilan tarihinden itibaren 30 gün içinde resmi bir başvuru yapmadıysanız, bu süreden sonra yapacağınız başvurularla yeni bir hasar tespiti yapılmaz.

Tapuya beyan konulması

MADDE 30- (1) İtiraz hasar tespit çalışmalarının tamamlanmasının ardından, orta hasarlı ve ağır hasarlı olarak hasar tespiti yapılan binaların hasar durumu yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından taşınmazın kayıtlı bulunduğu tapu müdürlüğüne bildirilerek tapu kayıtlarının beyanlar hanesine belirtme yapılması sağlanır.

• Ne Anlatıyor? İtiraz hasar tespiti tamamlandıktan sonra, orta veya ağır hasarlı olarak belirlenen binaların hasar durumu, ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir. Böylece, tapu kayıtlarının "beyanlar" kısmına binanın hasarlı olduğu bilgisi işlenir.

MADDE 30- (2) Mevzuata uygun olarak güçlendirilmesi tamamlanan ve yapı kullanma izin belgesi alınan binaların tapu sicili üzerindeki belirtmeler yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının talebi ile terkin edilir. Yıkılması ve enkazının kaldırılması tamamlanan binaların tapu sicili üzerindeki belirtmeler ise yıkım ve enkazı kaldıran birimin yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağına bildirmesi ile terkin edilir.

• Ne Anlatıyor? Hasarlı bina, kurallara uygun olarak güçlendirildiyse ve "yapı kullanma izin belgesi" (iskan ruhsatı) alındıysa, tapudaki "hasarlı" kaydı yerel afet hasar tespit biriminin talebiyle silinir. Eğer bina yıkıldı ve enkazı kaldırıldıysa, bu işlemleri yapan birimin bildirimiyle tapudaki "hasarlı" kaydı yine silinir.

Tescilli taşınmaz kültür varlıkları

MADDE 31- (1) Tescilli taşınmaz kültür varlıklarıyla ilgili hasar tespit ve değerlendirmeler ile güçlendirme gibi iş ve işlemler Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte bina sahibi veya bina kullanıcısı olan kurum/kuruluş/gerçek/tüzel kişiler tarafından yürütülür.

• Ne Anlatıyor? Resmi olarak tescil edilmiş tarihi ve kültürel değeri olan binaların (örneğin camiler, tarihi yapılar) hasar tespiti, değerlendirilmesi ve onarılması gibi işler, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte binanın sahibi veya kullanıcısı olan kurum/kişi tarafından yapılır.

Yargı kararıyla hasar derecesi değişikliği yapılması

MADDE 32- (1) Yargı makamlarınca hasar derecesinin değiştirilerek yeniden belirlenmesi durumunda ve bu kararın kesinleşmesi üzerine; ayrıca hasar tespit raporu düzenlenmez. Yargı kararı yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından il/ilçe tapu müdürlüklerine ve il afet ve acil durum müdürlüklerine bildirilir.

• Ne Anlatıyor? Eğer mahkeme, bir binanın hasar derecesinin değiştirilmesi yönünde kesin bir karar verirse, yeni bir hasar tespit raporu düzenlenmez. Mahkeme kararı, ilgili tapu müdürlüklerine ve il afet ve acil durum müdürlüklerine bildirilir.

MADDE 32- (2) Yargı kararında, idarenin işleminin iptal edildiği hasar tespit derecesinin bulunmadığı durumlarda ise yeniden hasar tespit yapılır. Ancak söz konusu binada hasar tespit yapmayı engelleyecek onarım, tadilat gibi değişiklik yapılmışsa hasar tespit derecesi “tespit edilemedi” olarak belirlenir.

• Ne Anlatıyor? Eğer mahkeme kararı, idarenin yaptığı işlemi iptal etmiş ancak binanın yeni hasar derecesini belirtmemişse, yeniden hasar tespiti yapılır. Ancak, bina bu süreçte onarıldıysa veya tespiti engelleyecek bir değişiklik yapıldıysa, hasar derecesi "tespit edilemedi" olarak kaydedilir.

Bilişim altyapısı

MADDE 33- (1) Hasar tespit çalışmalarına ilişkin veri girişi ve güncellemeleri Başkanlık ve/veya ulusal düzey hasar tespit ana çözüm ortağı tarafından hazırlanan ortak bilişim altyapısı kullanılarak yapılabilir.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespit çalışmalarının tüm veri girişleri ve güncellemeleri, AFAD (Başkanlık) veya yetkili ulusal hasar tespit birimi tarafından geliştirilen ortak bir dijital sistem (bilişim altyapısı) üzerinden yapılır.

Bina hasar tespitinde teknolojinin kullanımı

MADDE 34- (1) Hasar tespit çalışmaları sırasında çatı, kalkan duvar, baca gibi bina bölümlerindeki hasarların tespiti için ulusal/yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından kullanımı uygun görülen hava araçları üzerine entegre edilen EO/IR gibi (Electro-Optic/Infra Red-Elektro optik/kızılötesi) kameralar vasıtasıyla elde edilen görüntüler kullanılabilir. Valilik, envanterinde yer alan bu imkânlardan yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının faydalanmasını sağlar. Ayrıca hasar tespitine konu bina türü yapılarda, yapıların dinamik parametrelerinin (frekans, mod, sönüm oranı, kritik aşılma eşikleri ve benzeri) anlık olarak belirlenerek hasar durumu ve parametre değişimleri hakkında hızlı değerlendirmeler yapılmasına yardımcı olacak tüm sensör tipleri, yazılım ve ekipmanlardan elde edilen veriler binaların hasar tespiti için ulusal düzey hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından kullanılabilir.

• Ne Anlatıyor? Hasar tespiti yapılırken çatılar, duvarlar veya bacalar gibi ulaşılması zor yerlerdeki hasarları belirlemek için dronlar üzerine takılı elektro-optik veya kızılötesi kameralardan alınan görüntüler kullanılabilir. Valilikler, bu teknolojik imkanların yerel ekipler tarafından kullanılmasını sağlar. Ayrıca, binaların anlık durumunu (titreşim, hareket gibi) gösteren sensörler ve özel yazılımlardan elde edilen veriler de hasar tespiti için kullanılabilir. Bu, daha hızlı ve doğru değerlendirmeler yapılmasına yardımcı olur.

Yürürlük

MADDE 35- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girer.

• Ne Anlatıyor? Bu yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten altı ay sonra yürürlüğe girer ve uygulanmaya başlar.

Yürütme

MADDE 36- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini İçişleri Bakanı yürütür.

• Ne Anlatıyor? Bu yönetmeliğin uygulanmasından ve yürütülmesinden İçişleri Bakanı sorumludur.

KAYNAK : AFETLER SONRASI BİNA HASAR TESPİTİ YAPILMASINA İLİŞKİN GENEL KURALLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

22 Haziran 2025 PAZAR	Resmî Gazete	Sayı : 32934
YÖNETMELİK
		İçişleri Bakanlığı (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı)’ndan:

EK BİLGİLER PDF